Realizacja programu psychologiczno-terapeutycznego dla sprawców przemocy w rodzinie

1. Realizacja  programu psychologiczno - terapeutycznego dla sprawców przemocy w rodzinie, zgodnie z ustawą z dnia 29 lipca 2005 r.  o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1390), rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno - edukacyjne (Dz.U.2011.50.259), oraz Krajowym Programem Przeciwdziałania Przemocy  w Rodzinie na lata 2014-2020 przyjętym Uchwałą Rady Ministrów Nr 76       z dnia 29 kwietnia 2014 r. (M.P.2014. 445).

2. Realizacja oddziaływań psychologiczno - terapeutycznych wobec sprawców przemocy  w rodzinie ma na celu:

• powstrzymanie osób stosujących przemoc w rodzinie przed dalszym stosowaniem przemocy;
• rozwijanie umiejętności samokontroli i współżycia w rodzinie;
• kształtowanie umiejętności w zakresie wychowywania dzieci bez użycia przemocy w rodzinie;
• uznanie przez osobę stosującą przemoc w rodzinie swojej odpowiedzialności za stosowanie przemocy;
• zdobycie i poszerzenie wiedzy na temat mechanizmów powstawania przemocy w rodzinie;
• zdobycie umiejętności komunikowania się i rozwiązywania konfliktów w rodzinie bez stosowania przemocy;
• uzyskanie informacji o możliwościach podejmowania działań terapeutycznych.

Program psychologiczno - terapeutyczny zmierza do zmiany wzorców zachowań osób stosujących przemoc w rodzinie.

3.  Program psychologiczno-terapeutyczny stanowi uzupełnienie programu oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie, stąd też będzie  on realizowany w odniesieniu do tych osób stosujących przemoc,             u których zostanie wykazana przez specjalistów konieczność realizacji pogłębionych działań terapeutycznych lub psychologicznych, a uczestnictwo w programie korekcyjno-edukacyjnym okazało się niewystarczającą formą oddziaływań. Adresatami oddziaływań będą osoby, które wyrażą gotowość do osobistej, pogłębionej pracy psychologiczno - terapeutycznej  w obszarze zmiany postaw i zachowań  w relacjach z bliskimi.

4. Osobę stosującą przemoc w rodzinie, u której zostało rozpoznane uzależnienie od alkoholu lub narkotyków, lub innych środków odurzających, substancji psychotropowych albo środków zastępczych, kieruje się w pierwszej kolejności na terapię uzależnienia, zgodnie z § 6 rozporządzenia Ministra Pracy    i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 r. w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych  w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno-edukacyjne.

5.  Wobec każdego uczestnika programu należy prowadzić działania diagnostyczne – w formie diagnozy wstępnej wynikiem, której jest podpisanie kontraktu z uczestnikiem, a następnie diagnozy pogłębionej.

Diagnoza wstępna powinna zawierać informacje istotne dla pracy psychologiczno-terapeutycznej (wstępne rozpoznanie w ramach spotkań indywidualnych na początku realizacji programu, w celu określenia motywacji uczestnika, uzyskania informacji o jego funkcjonowaniu i sytuacji życiowej, a także o specyfice przemocy, którą stosował itp.).

Rekomenduje się uwzględnienie w diagnozie wstępnej następujących zagadnień: okoliczności skierowania do programu; określenie, czy uczestnik aktualnie stosuje przemoc; formy i okoliczności zachowań przemocowych; aktualną sytuację rodzinną, zawodową, prawną oraz inne cechy istotne dla pracy psychologiczno-terapeutycznej.

Kontrakt z uczestnikiem programu – dokument sporządzony po przeprowadzeniu diagnozy wstępnej, w którym uczestnik akceptuje i podpisuje zasady udziału w programie.

Diagnoza pogłębiona – dokonywana mniej więcej w połowie programu.

Rekomenduje się uwzględnienie w diagnozie pogłębionej następujących zagadnień: historia relacji,        w których występuje przemoc; historia interwencji związanych z przemocą, doświadczenia związane       z nadużywaniem alkoholu, narkotyków itp.; historia agresywnych/przemocowych zachowań w innych sytuacjach życiowych; kontakty z wymiarem sprawiedliwości, szczegółowa charakterystyka postaw  i zachowań przemocowych.

6. Dokumentacja z realizacji programu

1.    Wszystkie działania podejmowane w ramach realizacji programu psychologiczno -terapeutycznego muszą być dokumentowane.

2.    Dokumentacja winna obejmować w szczególności:

- na etapie rekrutacji – orzeczenie sądu lub informacja z Policji lub zespołu interdyscyplinarnego lub od kuratora lub wniosek osoby zainteresowanej udziałem  w programie i inne dokumenty istotne z punktu widzenia zakwalifikowania danej osoby do programu lub dyskwalifikacji  (np. informacje dotyczące sytuacji życiowej i funkcjonowania uczestników, w tym: okoliczności przystąpienia do programu, form stosowanej przemocy itp.; potwierdzenie zakwalifikowania do programu wraz z uzasadnieniem, bądź odmowa udziału  z podaniem jej przyczyn itp.).

- w trakcie realizacji zajęć – kontrakt, indywidualne karty uczestników programu, dokumentacja  z ćwiczeń, listy obecności (poświadczone podpisami osób prowadzących zajęcia), dzienniki z prowadzonych zajęć, ankiety, notatki prowadzących zajęcia, dokumentacja z przeprowadzenia diagnozy pogłębionej itp.,

- podczas działań monitorujących i ewaluacyjnych – ankiety, opinie, notatki, dokumenty potwierdzające monitorowanie sytuacji w rodzinie, kontakt z instytucjami itp.,

- po zrealizowaniu oddziaływań – zaświadczenia o udziale w zajęciach/ ukończeniu programu, sprawozdania z prowadzonych oddziaływań, inne podsumowania,

- inne tj.: karty obserwacji,  kwestionariusze ewaluacyjne, protokoły itp.

7. Realizację programu należy starannie udokumentować w stopniu i zakresie wynikającym z jego struktury oraz zgodnie z wytycznymi. Prowadzona dokumentacja powinna umożliwić dokonanie oceny realizacji zadania. Wszelkie dokumenty winny być opatrzone datą ich sporządzenia oraz podpisami osób prowadzących. Dokumentację przechowuje realizator programu i udostępnia na żądanie zlecającego       w celu oceny realizacji zadania. Z analizy dokumentacji sporządza się protokół.

 Sprawozdanie z realizacji programu

1.    Sprawozdanie z realizacji programu należy sporządzić w sposób przejrzysty, czytelny, umożliwiający dokonanie oceny i weryfikacji podjętych działań.

2.    Sprawozdanie powinno zawierać m.in.:

• nazwę programu, miejsce i termin realizacji programu, liczbę godzin, terminy zajęć.
• charakterystykę uczestników programu i przebiegu zajęć (liczba osób, które przystąpiły do programu / ukończyły program / przerwały udział w programie, przyczyny przerwania programu, frekwencja (ilość godzin), sposób zgłoszenia do programu, liczba wydanych zaświadczeń o udziale/ ukończeniu programu, liczba spotkań dodatkowych (np. praca indywidualna, konsultacje z partnerem/partnerką).
• opis działań podejmowanych w trakcie realizacji programu wraz ze wskazaniem stopnia realizacji zakładanych celów.
• ocenę i wnioski prowadzących program, analizę wyników uzyskanych w toku ewaluacji, a także dokumentację z realizacji programu.